Jak działa pęcherz moczowy?

Pęcherz moczowy przypomina balon - gdy jest napełniany jego ściany rozluźniają się. Mocz jest utrzymywany wewnątrz pęcherza dzięki mechanizmowi podobnemu do zastawki (zwieracz cewki moczowej), który jest zamknięty do momentu gdy czujemy potrzebę jego opróżnienia. Mechanizm zwieraczowy jest wzmocniony przez dna miednicy położone poniżej pęcherza, które napinają się podczas kaszlu lub kichania. Kiedy pęcherz jest pełny parcie informuje nas, że potrzebujemy oddać mocz ale jesteśmy w stanie się wstrzymać aż do znalezienia się w odpowiednim do tego miejscu. Kiedy zdecydujmy się opróżnić pęcherz mózg wysyłą sygnał do mięśnia pęcherza powodując jego skurcz oraz jednoczesne rozluźnienie zwieracza. Zwykle pęcherz jest opróżniany ok. 4-8 razy dziennie.

 

 
Co to jest pęcherz nadreaktywny?

O pęcherzu nadreaktywnym mówimy gdy występują następujące objawy pęcherzowe:

Parcie naglące - nagła i silna  potrzeba oddania moczu, która nie może być powstrzymana. Może wystąpić nawet wtedy, kiedy pęcherz nie jest całkowicie wypełniony. Czasami może dojść do nietrzymania moczu przed dojściem do toalety.

Częstotomocz - chodzenie do toalety wiele razy w ciągu dnia/zwykle więcej niż 7 razy/.

Częstomocz nocny - budzenie się w nocy aby oddać mocz.

 

Jakie są przyczyny pęcherza nadreaktywnego?

Objawy są spowodowane przez skurcz mięśnia pęcherza. W wielu przypadkach nie można zidentyfikować przyczyny takiego stanu. Infekcja dróg moczowych jest częstym powodem objawów. Rzadszymi przyczynami są kamica, polip lub guz pęcherza moczowego, schorzenia układu nerwowego np. stwardnienie rozsiane. Pęcherz nadreaktywny może być również spowodowany przez wcześniejsze operację wysiłkowego nietrzymania moczu, Ilość i rodzaj wypitych płynów (na przykład napoje zawierające kofeinę mogą znacznie nasilić objawy).

 

 
Czym jest wysiłkowe nietrzymanie moczu?

Wysiłkowe nietrzymanie moczu (WNM) jest samoistnym wyciekiem moczu podczas takich czynności jak kaszel, wysiłek fizyczny, śmiech lub ćwiczenia fizyczne. WNM występuje u przynajmniej 10- 20% kobiet, wiele z nich nie uświadamia sobie, że są dostępne skuteczne metody leczenia. WNM w różny sposób wpływa na jakość życia kobiet. Nietrzymanie moczu ogranicza zarówno towarzyskie i osobiste relacje jak i aktywność fizyczną.


 Przyczyny wysiłkowego nietrzymania moczu

- Ciąża i poród drogami natury

- Otyłość, przewlekły kaszel, ciągłe podnoszenie ciężarów i zaparcia. Mogą one powodować wzrost ciśnienia śródbrzusznego i wysiłkowe nietrzymanie moczu

- Czynniki genetyczne

 

 
W jaki sposób przeprowadzamy diagnostykę?

Diagnostyka zwykle zaczyna się od wypełnienia dziennika mikcji w domu oraz od szczegółowego wywiadu dotyczącego objawów ze strony pęcherza, ilość spożywanych płynów i wydalanego moczu. Następnym krokiem jest badanie fizykalne, by wykluczyć jakiekolwiek schorzenia ginekologiczne, które mogą powodować objawy. Inne kroki diagnostyczne:

- Badanie próbki moczu, wykluczyć infekcję lub obecność krow w moczu

- Zaleganie moczu po mikcji – przy użyciu ultrasonografii (lub czasem cewnikowania cienkim cewnikiem) w celu sprawdzenia, czy pęcherz opróżnia się całkowicie.

- Badanie urodynamiczne – badanie jest w stanie zbadać pracę mięśnia pęcherza moczowego, gdy jest wypełniany płynem. Badaniem urodynamicznym możemy stwierdzić nieprawidłowe skurcze mięśnia pęcherza moczowego podczas fazy napełniania, jak również czy mechanizm zwieraczowy cewki jest niewydolny lub czy pęcherz opróżnia się prawidłowo.

 

 
Jakie są metody leczenia pęcherza nadreaktywnego?

Istnieje wiele różnych metod leczenia pęcherza nadreaktywnego. Zmiana stylu życia, może znacząco zmniejszyć nasilenie objawów. Wyeliminowanie z diety napojów zawierających kofeinę, np. kawa, herbata, cola oraz napojów gazowanych może być pomocne w złagodzeniu objawów.

Trening pęcherza

Polega on na stopniowym zwiększaniu czasu pomiędzy wizytami w toalecie pomimo, że wystąpiło parcie na pęcherz. Podczas wizyty udzielimy więcej informacji na temat tego sposobu leczenia.

Leki

Istnieje wiele różnych leków, które mogą pomóc w leczeniu pęcherza nadreaktywnego. Mają za zadanie umożliwić trzymanie moczu przez dłuższy czas, zmniejszyć częstość wyjść do toalety (zarówno w dzień jak i w nocy) i wyeliminować epizody nietrzymania moczu. Leki mogą powodować  występowanie objawów ubocznych, takich jak suchość w jamie ustnej lub zaparcia.

Botox

Redukcja kofeiny w diecie, trening pęcherza oraz leki, sprawdza się w leczeniu większości przypadków, jednak u niewielkiej grupy kobiet objawy będą się utrzymywać  pomimo leczenia. W tym przypadku może być konieczne użycie toksyny botuliowej (Botoxu).

Botox jest podawany do ściany pęcherza podczas cystoskopii przy użyciu specjalnej igły, w znieczuleniu miejscowym lub ogólnym. Powoduje on rozluźnienie mięśnia pęcherza moczowego, zmniejszając objawy  i zwiększając zdolność pęcherza moczowego do gromadzenia większej ilości moczu. Efekt leczniczy uzyskujemy po około 2 tygodniach od wstrzyknięcia. Utrzymuje się on do 8-10 miesięcy, po których należy powtórzyć zabieg. Istnieje 20% ryzyko wystąpienia trudności z opróżnieniem pęcherza, wymagając samocewnikowania. Podczas wizyty w przychodni udzielimy informacji na ten temat.

 

 
Jakie są metody leczenia wysiłkowego nietrzymania moczu?

Leczenie zachowawcze

Unikanie nadwagi wraz ze zdrowym stylem życia pozwala na zmniejszenie ciężkich objawów WNM: unikanie zaparć i rzucenie palenia również może Tobie pomóc.

Ćwiczenia mięśni dna miednicy mogą być efektywne w zmniejszeniu objawów WNM. Do 75% kobiet prezentuje poprawę po ćwiczeniach mięśni dna miednicy. Jak w przypadku wszystkich treningów, największe korzyści z ćwiczeń są wtedy, kiedy wykonywane są regularnie przez dłuższy okres czasu. Maksymalne korzyści zwykle występują po 3 do 6 miesiącach regularnych ćwiczeń. 


 

Leczenie chirurgiczne

Celem leczenia chirurgicznego jest korekcja lub podparcie osłabionych tkanek okołocewkowych. Wielu chirurgów unika zabiegu operacyjnego do momentu, kiedy kobieta zakończy okres rozrodczy, ponieważ ciąża może pogarszać wynik wcześniejszego zabiegu.

Taśmy podcewkowe (TVT)

Do 1993 roku leczenie wysiłkowego nietrzymania moczu często wiązało się z otwarciem brzucha. Obecnie najbardziej popularna metoda leczenia wiąże się z użyciem niewchłanialnej taśmy, którą zakłada się pod środkowy odcinek cewki. Taśma działa poprzez podparcie cewki  podczas kaszlu, kichania czy aktywności fizycznej.

U 80-90% kobiet , które przeszły zabieg założenia taśmy jest wyleczonych lub występuje znaczne zmniejszenie objawów wysiłkowego nietrzymania moczu. U większości kobiet rekonwalescencja po zabiegu zajmuje od 2 do 4 tygodni. Część kobiet odczuwa dolegliwości bólowe w pachwinach przez kilka tygodni. Przez 7-10 dni może występować małe krwawienie z pochwy.

Operacja m. Burch (kolposuspensja)

Przez wiele lat była uważana za główną metodę operacyjną w leczeniu WNM. Wykonywana była poprzez 10-12 cm nacięcie w dolnej części brzucha (otwarta operacja m. Burch) lub przez dostęp laparoskopowy. Operacja polega na założeniu kilku niewchłanialnych szwów podwieszających tkanki pochwy leżące poniżej pęcherza do tylnej powierzchni kości łonowej w celu podparcia szyi pęcherza i cewki oraz przywrócenia trzymania moczu.

Ostrzykiwanie cewki kolagenem

Substancje mogą być wstrzyknięte do zwieracza cewki w celu zwiększenia jego objętości. Ostrzykiwanie jest obecnie rzadko stosowane, często istnieje  konieczność  powtarzania  tego  zabiegu. Powikłania  różnią  się  w  zależności  od  rodzaju użytej substancji..

 

 
Powyższe informacje przeznaczone są tylko do celów edukacyjnych. Nie powinny być stosowane do rozpoznania lub leczenia schorzeń medycznych, które mogą być leczone tylko przez specjalistów lub innych wykwalifikowanych pracowników ochrony zdrowia.


Piotr Stec. Na podstawie ulotki informacujnej IUGA